DE TAK, DE DWAAS, DE POORT EN DE LETHE - synopsis

De tak - een gouden tak; de poort - een ivoren poort; de Lethe - de rivier van vergetelheid: drie klassieke motieven die als mythe met het schimmenrijk, of, zo men wil, met het hiernamaals zijn verbonden. De gouden tak als schatting om als levende sterveling de onderwereld binnen te kunnen gaan en er levend en wel uit terug te keren. De ivoren poort als poort van de valse droom waardoorheen de levende de onderwereld verlaat, na eerst een stuk van de rivier van de vergetelheid te hebben gevolgd.

Hoe mooi zou het niet zijn als het ons gegund was om onze gestorven dierbaren of onze idolen uit een al dan niet ver verleden middels een bezoek aan de onderwereld te kunnen ontmoeten. Of vanuit omgekeerd perspectief bezien - wat in mythen ook gebeurt - hen ooit hier, in deze wereld te kunnen begroeten. Maar het zijn mythen waarin dit gebeurt - en de wetten van de mythe gelden aan gene zijde van het schimmenrijk alleen maar in de wereld van de kunst. Kunst als domein waar die twee werelden samen komen en waar, dwaas die we zijn, onze verlangens, ook die van de valse droom, beleefd en gesublimeerd kunnen worden.

Tak, poort en Lethe: drie elementen die ook bepalend zijn voor de relatie tussen leven en kunst. Want waar tak en poort over vormen van initiatie gaan, dan betekent dat voor mij in de eerste plaats een hang naar de wereld van ‘het goede en het schone’. Bij de gouden tak om ingewijd te worden in de kunst als wat J.L.Borges ‘de esthetische werkelijkheid’ heeft genoemd; bij de ivoren poort in wat D.A.West de schaduwzijde van stralende visies noemt: de noodzaak van voorbehoud, van melancholie, van nederigheid en twijfels.

En zo volgen we al zoekend dromend en al dromend zoekend het nauwelijks begaanbare pad door het verdorde woud en het overwoekerde pad langs het stroompje van de Lethe. Maar hooggestemde dwaas, hooghartige provocateur of zelfingenomen deserteur: besef dat ook in Arcadië de adder van vermetele zelfverheffing schuilt, die niet onbestraft zal blijven.

(ndk, april, mei 2019)

Afbeelding: De Dwaas en de Lethe, video-installatie (2019); drie videoschermen aan de wand. met v.l.n.r. In Voragine, Et in Arcadia, In Unda (alle 29 min); op de grond en aan de wand: larnax en tritonschelp, aardewerk en touw. (Galerie D.J. de Boer, Amsterdam, 14 april - 9 juli 2019)