BULICAME

Het onderwerp van BULICAME is de zevende kring van het Inferno van Dante, het gebied waar verspillers en ge­weld­plegers hun straf ondergaan. De zevende hellekring bestaat uit drie deel­gebie­den: een kokendhete bloedrivier, waarin zij die door geweld hun medemensen geschaad heb­ben onder­gedompeld worden, een zwart, ver­dord en doornig kreu­pel­woud, waar­in de geweld­plegers tegen het eigen le­ven en de ver­spillers moeten vertoe­ven, en een droge, gloeien­de zand­vlakte, waar­aan de geweldenaars tegen god - in mijn visie tegen de ideeën - gekluisterd zijn. Als vierde element is er een klein beekje, 'gelijk het beekje dat uit de Bulicame st­roo­mt' (Inferno 14.79), dat op de overgang van het woud naar de vlakte te voor­schijn komt. De bloedrivier is de brandende, ziedende vuur­stroom Phlege­ton van de antieke onder­wereld. Drie andere mytholo­gische onderwe­reldrivieren komen eveneens in het Inferno voor. In Canto 14 (94-120) legt Vergilius de loop van het eigenaardi­ge, rossige Bulicame-st­roompje uit. Het beekje vormt een verbindend kanaal tus­sen de drie rivieren van de hel die Dante en Ver­gilius dan al gepas­seerd zijn (Ache­ron, Styx en Phlege­ton) en de Cocy­tus, die zij op het diep­ste punt van de hel zullen aantreffen.

Het hoofdbestanddeel van de instal­latie BULICA­ME wordt gevormd door drie schilde­rijen en vier tapes voor vier videoscher­men en door natuur­lijke materia­len - rode klei, bladeren, takken, sintel­zand en sintelstenen - die op de grond worden gelegd. Afhankelijk van de expositie­ruimte kan de installa­tie met nog twee schilde­rijen en/of een video­scherm worden uitgebreid.

De drie schilderijen verbeelden de drie onderafde­lingen van de zevende kring. De twee aanvullende doeken beelden de over­gangsge­bieden uit: de berg­storting van ver­brokkelde aarde die de overgang vormt van de zesde naar de zeven­de kring en de kwaadaar­dige afgrond die zich tussen de zevende en achtste helle­kring bevindt.
Het gebruik van natuurlijke materialen dient als overgang van de meer letterlijke uit­beelding die al op de autonoom geschil­derde doeken zelf wordt begonnen, naar de meer feitelijke beelden die de video-in­stallatie vertoont.
Een spoor van rode klei, dat onder de drie centrale schil­derijen is aangebracht, ver­beeldt het beekje dat bij Dante de drie deelgebieden met elkaar verbindt.

Met de video-installatie heb ik een omzet­ting van de schil­derijen willen nastreven, waar­bij de inhoud - die bij autonoom geschilder­de doeken nu eenmaal slechts intuïtief en in verborgenheid is te bevat­ten - meer expli­ciet uitge­werkt kon wor­den. Wat de vorm betreft heb ik het st­roompje van de Buli­came, dat als zodanig niet in de schilde­rijen zelf kon worden opgenomen, tot hoofdthema van de video-in­stallatie gemaakt. De beelden van dit beekje zijn op lokatie in Italië opgeno­men, op de plaats van de hete zwavelbron Bulicame in de buurt van Viterbo, die Dante bij het schrijven voor ogen heeft gehad. Op bepaalde momenten wordt de beeldstroom van dit beekje door de motieven van de drie corresponde­rende schilderijen onder­broken en zijn op drie monitoren beelden van een dorre vlakte, een verbrand kreu­pelbos en een (geë­nsceneerde) bloedrivier te zien. Ook deze beelden zijn in de omgeving van Viterbo opgenomen.
De inhoud van de installatie - het geweld dat in de zevende kring wordt bestraft - wordt op drie scher­men door middel van korte inserts van TV-beelden aan het licht ge­bracht. Zoals Dante met uitge­breide land­schapsbeschrijvingen zijn Inferno heeft vormgegeven - waarbij hij bepaalde be­staande gebieden in Italië en daarbuiten voor de geest heeft ge­had - en daarmee een geweldige lokatie heeft weten op te roe­pen, waarin hij bepaalde mythologische, historische, maar ook eigentijdse figuren straft, zo heb ik met opnamen van het Bulicamestroompje een plaats willen creë­ren, waar door middel van reeksen van korte beelden allerlei geweld­plegers van mijn tijd op hun plaats worden gezet.

Bij Dante:
bloedrivier: tirannen, moordenaars en brandstichters;
verdord woud: zelfmoordenaars, verspillers en 'zij die sch­reien waar zij vro­lijk moe­sten wezen';
zandvlakte: godslasteraars, homosexu­e­len en woeke­raars.

De videotapes:
rivier (tape 4): dictators, moorde­naars, zware criminelen en terro­risten;
woud (tape 3):  zelfmoordenaars, ver­s­pillers, milieuver­nieti­gers en fanati­ci;
vlakte (tape 2): discriminatie, (staats)­ter­reur, politieke on­der­druk­king, woekeraars en ver­vol­ging omwille van ideeën.

De TV-beelden die ik heb gebruikt zijn geselec­teerd in de periode van opname tot nabewerking (14 september tot 28 november 1987). Rond twee momenten zijn geweldple­gers uit de Tweede Wereld­oorlog en door hen aangerichte inferni te zien.
Tape 5 (Bagno) is bestemd voor een moni­tor die enigszins apart in de tentoon­stel­lingsruimte staat opgesteld. Het hoofdthe­ma van deze tape is de borrelen­de Bulica­mebron zelf, onderbroken door beelden van mensen die ik in de poelen van de zwavel­bron heb aangetroffen en die van­wege het doel waarmee zij daar zijn ge­komen, op een vreemde manier aan die plek gekluisterd zijn.
Het bizarre feit dat de Bulicame in de onmid­del­lijke nabij­heid van een kazerne is gelegen waar leger-helicopters af en aan vliegen, heeft tot de insertcyclus van de legerhelicop­ters geleid. De mon­tage daar­van correspondeert met die van de TV-heli­copters, waarmee oorlogen en gewapende conflic­ten, die tijdens de produktiefa­se van dit projekt woedden, op de monitoren 2, 3 en 4 in beeld zijn gebracht.
Tape 1 (Bron) bestaat uitsluitend uit een close-up opname van de Bulicame, die ook in tape 5 gebruikt is. Deze tape kan eventueel op een vijfde, buiten de ten­toonstel­lings­ruim­te staande monitor afgespeeld worden.

De remix op deze DVD is een configuratie van vier pictures-in-picture bestemd voor één videoprojectie op vier panelen en projectiescherm of wand.

(ndk 1988/2003)

---

installatie (1987-88)
concept en script Nol de Koning, camera Louk Vreeswijk, montage  Louk Vreeswijk and Bill Spinhoven; postproduktie MonteVi­de­o, Amster­dam; met medewerking van Grada van Velzen en Open Studio, Am­ster­dam;
vijf videotapes 34', kleur, geluid (stereo), vijf videoschermen, vijf schilderijen 120 x 120 cm, diverse natuurlijke materialen

remix (2003)
concept Nol de Koning, online montage Ramon Coelho,  postproduktie Nederlands Instituut voor Mediakunst Montevideo/TimeBasedArts, Amsterdam; 34'11"