DE FABEL

Noten Trivia Selene

1. Er zijn commentatoren die denken dat de tussenzin ‘als men het geloven mag’ niet van Vergilius zelf is maar een latere toevoeging.

2. Elpenor was een van de metgezellen van Odysseus op de terugtocht van Troje naar Ithaka.  Hij werd op het eiland Aeaea net als zijn metgezellen door de tovenares Circe in een varken veranderd. Toen Odysseus’ manschappen hun menselijke gedaante weer terugkregen, maakte Elpenor terwijl hij slaapdronken was een dodelijke val van een dak. Odysseus ontmoette zijn schim tijdens zijn bezoek aan de onderwereld, waarbij Elpenor hem vroeg om terug op aarde voor hem de juiste begrafenisrituelen uit te voeren.

3. Endymion, een jonge jager of herder was de geliefde van de godin van de maan, Selene, die gelijkgesteld wordt met Artemis/Diana. Hij sliep een eeuwige slaap en Selene kwam hem 's nachts ongezien opzoeken. Selene zou hem in slaap hebben gebracht om hem kuis te kunnen beminnen en om te voorkomen dat hij zijn schoonheid zou verliezen. Endymion echter hield zijn ogen heimelijk open en kon Selene zien. De eeuwige slaap van Endymion en het bezoek van Selene die uit de hemel neerdaalt of van haar wagen stijgt, kan ook als een symbool gezien worden van de dood als een bevrijding van het aardse bestaan.

4. Voor meer hierover: zie Deel 1 Het Verhaal, hoofdstuk Van Fabel naar Parabel, Achtergedachte 3, Hemelse tekens en bekrachtiging.

5. Het zou heel goed kunnen dat in de oorzaak van de verdrinkingsdood van Misenus een vorm van rivaliteit of misschien wel ‘oud zeer’ tussen de god van de winden en de god van de zee - de een (Aeolus, vader van Misenus) de zee opzwepend, de ander (Poseidon, vader van Triton) de zee bedarend - een rol speelt, dat rond het attribuut van de hoornschelp van hun zonen wordt uitgespeeld. Nog niet lang daarvoor namelijk, na het heimelijke vertrek uit Carthago, had Aeolus op instigatie van Hera de Trojanen met een hevige storm bestookt waardoor zij gedwongen waren geweest naar Sicilië uit te wijken en had Poseidon op verzoek van Aphrodite voor een kalme zee gezorgd op het traject van Sicilië naar Cumae.

6. De opvatting dat Cumae de landingsplaats was en de beschrijvingen van de diverse locaties aldaar berusten op wat daarover in de Aeneis zelf beschreven is, op eigen waarnemingen tijdens de vier bezoeken die ik aan het gebied heb gebracht en op een artikel van Th.L. Heres, Cumae, een bezoek aan de oudste ‘Nieuwe Wereld van de Grieken, Hermeneus digitaal 70-5, p.289-297.

7. Voor de mythe van de gouden tak: zie Deel 3 Het Werk, hoofdstuk De tak en de poort.

8. Bedenk ook wat de eventuele gevolgen voor Aeneas hadden kunnen zijn als zijn bladeren met spreuken daar nog gelegen hadden en eveneens door elkaar waren geraakt... (Aantrekkelijk zijpad om op door te dromen.) Maar ook: wellicht dat de Sibille, die in haar voorspellingen aan Palinurus nog niet uitgesproken was toen Aeneas met zijn gouden tak binnen was komen stormen, na deze onderbreking buiten Palinurus’ aanwezigheid om haar ‘godsspraken’ heeft voortgezet en op bladeren geschreven heeft en dat dus slechts een gedeelte van de opgeschreven uitspraken door elkaar zijn geraakt.

9. De gouden tak, die, als het goed is aan Persephone zou zijn gegeven. Maar in ons verhaal is het zo, dat het dode en verminkte lichaam van Palinurus met de gouden tak in zijn handen geklemd aan de zee wordt teruggegeven en naar Velia gebracht - een afloop die mij pas onlangs door Helikons Muze is ingegeven. Dit strookt tot mijn opluchting met de opvatting die ook mij lief is en waarvoor ik gekozen heb: dat Aeneas door de Sibille in slaap is gebracht en hem de afdaling in een droom laat beleven. Blijft de vraag: langs welk weg en waarom de gouden tak in handen van de dode Palinurus terechtgekomen is en wat de symboolwaarde daarvan is - vragen overigens waarop Muze geen antwoord heeft gegeven. Zie voor mijn invulling van de symboolwaarde Deel 3 Het Werk, hoofdstuk De tak en de poort, maar het staat een ieder vrij om aan de gouden tak een eigen invulling te geven.