DE FABEL - TRIVIA SELENE

Offer - Misenus

Misenus die, nu de eindbestemming van de Trojaanse odyssee is bereikt, Triton al dan niet opzettelijk provoceert door richting zee op zijn schelp in de vorm van een trompethoorn te blazen! Ofwel de zoon van de god van de winden, die, door op een schelp te blazen waarmee Triton zeeën en rivieren tot bedaren brengt, met de zoon van Poseidon rivaliseert - en eigenlijk dus ook met de oppergod van de zee zelf.(>*5) De zeegod ook die eerder over één mensenleven als zoenoffer voor een kalme zee om de jarenlange zwerftocht tot een goed einde te brengen, gesproken had... Het ligt, alles overziend, misschien meer voor de hand dat het te offeren mensenleven uiteindelijk dat van Misenus is geweest en niet - ook al was dat oorspronkelijk wellicht de bedoeling geweest - het leven van Palinurus.

Daar komt bij dat Tritons moeder Amphitrite op een triviaachtige manier aan de zee is gerelateerd. Haar naam verwijst naar wat ‘het derde element’ wordt genoemd. Daarmee wordt de zee, die om de aarde - het eerste element - gegoten is, bedoeld; het tweede element, de lucht, verheft zich daarboven. Volgens Graves (16.1) was Amphitrite met Thetis en Nereis een lokale betiteling van de drievoudige maangodin als heerseres over de zee, en waren haar kinderen te zamen Amphitrite zelf in de vorm van een triade: Triton (de geluk brengende nieuwe maan), Rhode (de volle oogstmaan) en Benthesikyme (de gevaarlijke oude maan). Triton, wiens naam zou zijn afgeleid van ‘tritaón’, dat ‘in haar derde dag zijnde’ betekent, zou pas later een mannelijke gedaante hebben gekregen (id.). Volgens Hesiodos woont Triton ‘diep in de zee, bij zijn moeder en zijn machtige vader, gebieder’ (Th. 930-33). Als dochter van Poseidon bij Phorkys is Skylla dus een halfzus van Triton (Graves,16b), maar Triton wordt - met Typhon en Tyrrhenios - ook wel als Skylla’s vader genoemd bij Echidna (id.170.t). Kortom, er bestaat niet alleen een topografisch maar ook parenteel verband tussen de lagere god die Misenus heeft gedood en het monster dat Palinurus zal doden. En zo blijken op het strand van Cumae, waar Misenus’ lot bezegeld wordt, belangrijke Palinurus-motieven met motieven rond Misenus samen te vallen. Niet alleen qua verhaal dus, met een bekrachtiging van hogerhand (de zonsondergang in Scilla waarover we het eerder hebben gehad), maar ook vanuit theogenetisch perspectief, dat ik dan ook graag als een legitimatie van mijn toch enigszins gestuurde dagdroom zie en als een bevestiging van de door mij veronderstelde lotsverbondenheid daarin van Palinurus en Misenus.

En zeg zelf, was Palinurus het zoenoffer geweest, dan zouden Aphrodite en haar zoon er met een koopje vanaf zijn gekomen. Een zeeman offeren die men bij het vervolg van de expeditie op het land gemakkelijk missen kan, zou wel een erg goedkoop en waardeloos zoenoffer zijn geweest, en dus van geen enkele betekenis.

We mogen er, dit alles overziend, van uitgaan dat de trompetter, al dan niet op instigatie van Poseidon of Amphitrite, door Triton in de branding is versmoord en dat Misenus dus het zoenoffer, waarvan sprake was, is geworden. Daarvan zijn wij nu wel zo goed als zeker. Maar wat denken Hera en Hekate daarvan? En niet minder belangrijk in dit geval: hoe zit het met Aphrodite?
Zij vindt van niet. Zij ziet het beroofd zijn van de trompetter om het landleger aan te voeren eerder als een nieuwe tegenslag voor haar zoon en diens missie. En zij kan het moeilijk verkroppen dat de stuurman, die haar zoon op een stuurloos schip in de steek gelaten had en daarna zijn confrontatie met Misenus heeft overleefd, aan zijn lot als zondebok heeft weten te ontkomen. Zij gaat er hoe dan ook vanuit - ook omdat Poseidon haar daarover, zoals we in het voorgaande deel hebben gezien, geen duidelijkheid heeft verschaft - dat de onverwachte dood van Misenus een ongeluk is geweest en dat Palinurus wat in het belang van de missie van haar zoon zijn lot had moeten zijn, uiteindelijk niet mag ontlopen...