> Ten geleide

 

* Wie was Hekate

> kosmisch-genealogisch overzicht

 

> Hekate Trivia

- Eerste wacht - Nox umida
- Hondewacht - Te, Palinure, petens
- Dagwacht - In unda
- Voormiddagwacht - Skylla
- Van fabel naar parabel
 

 

> Trivia Selene

- Slaap - Selene
- Offer - Misenus
- In litore - Cumae
- Olentis averni - Afgrond
- Van fabel naar parabel (v)

 

> Hekalene

- Aanvallige muzen - Hesiodos
- Van fabel naar parabel (vv)

 

> Appendix

 

> menu

 

> home

 

 

 


DE FABEL

 

 

 

Wie was Hekate

 

 

Hekate is een maangodin en tegelijk godin van de aarde uit de klassieke mythologie. Zij verkeert in gezelschap van Persephone en Artemis, met welke laatste ze dikwijls gelijkgesteld wordt. Ze wordt veelvuldig vereerd op splitsingen van wegen in de ge-daante van een vrouw met drie lichamen.

uit E.M. Moormann & W. Uitterhoeve - Van Achilles tot Zeus

 

Eerst, puntsgewijs, een kort overzicht van beschrijvingen van uiterlijk en hoedanigheden van Hekate aan de hand van een aantal mythologieboeken en boeken met mythologische verhalen.

Griekse godin met verschillende aspecten. Werd door de Romeinen Trivia genoemd. Huiveringwekkende maar ook helpende godin van grote populariteit. Zowel dochter van de oergodin Nacht als afstammeling van de Titanen.

Behield na de degradatie van de Titanen door Zeus haar vooraanstaande plaats. Door Hesiodos - en volgens hem ook door Zeus - vereerd boven alle andere goden.

Verbonden met de maan; herverschijning van de maangodin Phoibe (Selene).

Vanwege haar trouw aan Zeus macht in de (sterren)hemel, op aarde en in zee. Tevens - en als zodanig het meest bekend - godin van de onderwereld.

Aanvankelijk vooral weldoenster en beschermgodin voor een ieder die haar vereerde (boeren, soldaten, vissers, vrouwen tijdens hun kraambed enz.). Later meer nadruk op haar hoedanigheid van nachtgodin, op haar donkere en ook destructieve kanten.

Angstaanjagende godin van de onderwereld (Trivia), die zich 's nachts met brandende fakkels, vergezeld van geesten en jankend-blaffende honden op kruisingen van wegen vertoonde.

Beschermgodin, ook wel moeder, van gifmengsters en tovenaressen (die nu vrouwen in het kraambed soms ook tegenwerkte).

Liefdesaffaires met goden van de zee en daardoor moeder van of verbonden met verschillende zeemonsters.

Vereerd op splitsingen van wegen, vooral driesprongen. Men offerde haar honden, zwarte lammeren en honing.

Veelal voorgesteld en vereerd in de gedaante van een vrouw met drie lichamen: de Hekate Triformis. Oorspronkelijk, dat wil zeggen in de Grieks-archaïsche tijd, afgebeeld als één vrouw met fakkels in beide handen, maar later als figuur bestaande uit drie vrouwenlichamen met de ruggen tegen elkaar en met fakkels in de voorwaarts gestrekte handen, of als vrouw met één onderlichaam, drie rompen, drie hoofden en drie paar armen.

Haar drievormigheid en haar drievoudige godheid - hemelgodin, aarde / vruchtbaarheidsgodin en godin van de onderwereld - stonden in verband met drie fasen van de maan: de Hekate Trioditis. Vereenzelviging van Hekate met de Maangodin en andere maangodinnen.

Belangrijkste associaties en personificaties als titan: Selene-Phoibe(Phoebe) en Artemis, alsook Demeter, Persephone, Neaira, Perse / Perseis, Eileithyia / Prothyraia, Iphigeneia, Kirke, Krataiis en Apollo.

Als dochter van Nacht geassocieerd (door mij) aan Moros, Hypnos en Thanatos, en aan Nemesis, de Moiren en de Hesperiden. In deze hoedanigheid ook een verbondenheid met bepaalde aspecten van Aphrodite en met de Erinyen / Eumeniden en de Chariten.

Door deze verschillende aspecten op een bepaalde manier te rangschikken kan om te beginnen op basis van deze gegevens uit diverse bronnen een aantal drievoudige naamsindelingen worden gemaakt om de drievormigheid van het onderwerp van Hekate - Trivia, Selene, Hekalene en het drievoudige karakter van de personificaties, associaties en hoedanigheden die daarmee samenhangen, zowel naar vorm als naar inhoud in te delen.

Qua vorm:  Hekate Triformis, Hekate Trioditis en Hekate-Trivia. Qua inhoud: Hekate Ourania, Hekate-Phoibe en Hekate Tartarouchos; Hekate-Krataiis, Hekate-Perse / Perseis en Hekate-Neaira en Hekate de Jongere, Hekatos en Hekalene. (Het epitheton Ourania is een associatie die ik zelf heb bedacht om bepaalde afrodisische aspecten van de hoedanigheid van Hekate bij elkaar te kunnen brengen. Het gaat daarbij om de associatie aan Aphrodite in haar hoedanigheid van Aphrodite Ourania.)

Deze indeling in tritsen zijn een richtsnoer voor het opstellen van de fabels van het project, maar ook voor de afzonderlijke onderdelen waarin het project uitgevoerd zou kunnen worden. De namen zijn ook als titels van hoofdstukken of als neventitels bij een aantal paragrafen gebruikt, als aanduiding voor de associaties, personificaties en hoedanigheden die daarin behandeld worden.

HEKATE - honderd; de verre, de van verre treffende
HEKATE/TRIVIA - Hecate-Diana (Hekate-Artemis) van de driesprongen
HEKATE TRIODITIS - Hekate m.b.t. drie schijngestalten van de maan
HEKATE TRIFORMIS - Hekate, de drievormige, van de duistere (onder)wereld

HEKATE Ourania - hemelse, van de bergen
HEKATE-Phoibe - (volle) heldere maan
HEKATE Tartarouchos - van de diepe afgrond, ver in het westen
HEKATE-Neaira - de jeugdige, de nieuwe maan
HEKATE-Krataiis - de sterke, de heersende 
HEKATE-Perse/Perseis - vernietiging, vernietigster
HEKATE de Jongere - (Iphigeneia)
HEKATOS - (Apollo)
HEKALENE - (Hekatos-Selene, de van verre treffende maan)
SELENE - maan (wassende, volle en afnemende maan)

De drievoudige aanvulling op Hekate’s naam in de aanvankelijke titel (Hekate - Trivia, Selene, Hekalene) wilde het tegengestelde karakter van de mythologische hoofdfiguur van het project tot uitdrukking brengen. Aan de ene kant de hoogstaande, onafhankelijke en helpende godin van Hesiodos, aan de andere kant de chthonische, magische en bloederige godin van de Romeinen. Maar ook: de enige titan die volgens Hesiodos haar vooraanstaande plaats had behouden en Hekate als dochter van Nacht met de associaties, personificaties en hoedanigheden die daar bij horen.


> kosmisch-genealogisch overzicht

 

Bronnen: Hesiodos Theogonie (411-452), Catalogus van Vrouwen en Heldinnen (71), Grote Heldinnen (13); Homerische Hymne aan Demeter (2.25-62, 2.438-440); Apollodoros(1.6.2); Apollonios Rhodios(3.467); Ovidius Metamorphosen (14.405); Plutarchus Moralia XII (Het gezicht op de maan, 937F, 944C). Rituelen rond Hekate worden beschreven in Apollonius Rhodius Argonautica (3.1­035-1041 en 3.1207-1224) en in P. Vergilius Maro: Aeneis (4.504-520). Bronnen secundaire literatuur: zie verantwoording.

 

> ten geleide - > over Hekate - > Hekate Trivia - > Trivia Selene - > Hekalene - > appendix - > menu